Компетенциянын аталышы

Компетенциянын кыскача мазмуну

Компетен

циянын

коддору

1

2

3

Социалдык-личностук жана жалпы маданий (СЛМК) компетенциялар

Өзүнүн интеллектуал- дык жана жалпы маданий деңгэзлин өнүк түрүп жана өздөштүрө алуу иш-билгиси

СЛМК-1 - алдындагы компетенция гуманитардык ой жүгүртүү тармагын- да, ошондой эле бүтүндөй маданият жана илим сферасында өзүнүн билге- нин тереңдетүүгө, интеллектуалдык жана жалпы маданий деңгээлин өстү- рүүгө мүмкүн болгон маанилүү чеберчилиги менен кесипкөйлүк деңгээлин жогорулатуута аракет кы- лууну түшүндүрөт.

СЛМК-1

Өзүнүн кесипкөй иш- мердүүлүгүндөгү или- мий жана илимий-ѳн- дүрүштүк профилдеги ѳзгөрүүлөргө изилдөө- нүн жаңы методдору менен өз алдынча атка- руу иш-билгиси.

СЛМК-2 - алдындагы компетенция өзүнүн кесиптик деңгээлин дайыма өркүндөтүүгө жөндөмдүү, өзүнүн кесиптик ишмердүүлүгүндөгү максаты менен методун так аныктоо жана коюлган маселени аналитикалык че- чүү; илимий изилдөөдөгү жаңы методдорду пайдаланып, практикалык ишмердүүлүгүндө адабий чыгармага талдоо жүргүзүүнүн түрдүү формала- рын өздөштүрүү жөндөмдүүлүгүн түшүндүрөт.

СЛМК-2

Иштиктүү баарла- шуунун каражаты катары кыргыз адабий жана расмий, чет тил- деринде эркин сүйлөө ишбилгиси

СЛМК-3 - алдындагы компетенция өзүнүн кесиптик сабагынын жыйын- тыгын кыргызча, орусча жана негизги окуп жүргөн чет тилинде түрдүү кырдаалда жана илимий чөйрөдөгү сыяктуу эле агартуучулук максатта так баяндоо стилистикалык жана терминологиялык сабаттуу болгон жөн- дөмдүүлүктү түшүндүрөт

СЛМК-3

Демилге көрсөтүүгө, анын ичинде тобокел- чилик кырдаалдарда өз чечимин чыгарууга жана аны социалдык чөйрө алдында көтөрүүгө билүүгө карай жоопкерчилик кылууга болгон иш-билгиси

СЛМК-4 - компетенциясынын алдында коюлган милдеттерди анализдөөнү жана баалоону билүү, кесипкөйлүк ишмердүүлүгүнүн сферасындагы жаңы жана жооптуу милдетти чече би- лүүнүн туура жолдорун табуу, адабий чыгармаларды талдоо аракетинде өзүнүн демилгесин көрсөтүү, өзүн- өзү сындоо жана жөндөмдүүлүгүнө баа берүү менен аныкталат.

СЛМК-4

Маалымат технология- сынын жардамы менен жана практикалык иш- мердүүлүгүндөгү жаңы билимин жана билгич- тиктерин пайдалануу, анын ичинде билимдин жаңы тармагындагы, ишмердүүлүк сферасы- на тикеден-тике байла- нышпаган өз алдынча жөндөмдүүлүктү көр- сөтө алган иш-билгиси

СЛМК-5 - алдындагы компетенция заманбап технологияны колдоно билүүнүн жогорку деңгээли, ошону менен бирге өзүнүн кесипкөй ишмердүүлүгүндөгү ар түрдүү анын ичинде маалымат булактарынын элект- рондук, таркатуучулук (носители) жана компьютердик сабаттуулуктун негиздерин билүү, билим тармагындагы жана практикалык ишмердүүлүктөрүн кошумча ѳздөштүрүү жөндөмдүүлүгүнө жардам берүүнү түшүндүрөт.

СЛМК-5

Жаңы идеяларды (креативдүүлүк) жа- ратуу жөндөмү, жаңы кырдаалдарга адаптация болуу, чогулган тажрыйбаларды карап чыгуу, өз мүмкүнчүлү- гүн анализдөө иш-бил- гиси

СЛМК-6 - алдындагы компетенция жөндөмдүүлүктүн ар түрдүү формаларын табуу жана алган билимин колдонуу чөйрөсүндөгү жана көндүм, билүүнү түшүндүрөт.

СЛМК-6

Бүтүрүүчүнүи кесипкөйлүгүн аныктоочу компетенциялар

Жалпы кесиптик ишмердүүлүгү

Филология тармагында изилдөөлөрдүн ме- тодикалык ыкмалары жана методологиялык принциптер система- сын жана анын өнүгүш динамикасындагы за- манбап илимий пара- дигмаларын демонст- рациялоо иш-билгиси

КК-1 - алдындагы компетенция филологиялык билим тармагындагы кеңири, жалпы гуманитардык контекст- теги азыркы кырдаалдык түшүнүк, филологиялык изилдөөлөрдүн методологиясы боюнча жаңы анын ичинде чет тилдердеги публикациялар, менен таанышууга даяр болгон жөндөм- дүүлүктү түшүндүрѳт.

КК-1

Филология тарма- гындагы конкреттүү тандалып алынган те- реңдетилген билимди демонстрациялоо иш- билгиси

КК-2 - алдындагы компетенция тема боюнча маалыматтарды дайыма чогултуп, анан аны жаӊы технология- нын катышуусунда илимий жактан далилдеп чыгуу, о.э. бул тармактагы адистердин жацы жарыяланган эмгектери менен таанышуу, анын ичинде ошол профиль боюнча мезгилдүү басылмалардагы иштер, чет тилдердеги эмгектерден маалымат алуу аркылуу бул сферадагы кесиптик деңгээлин көтөрүүгө болгон даярдыкты түшүндүрөт.

КК-2

Коммуникациянын ар түрдүү сферасында кабыл алынган коммуникативдүү ст- ратегияларды жана тактикаларды, ритори- калык, стилистикалык жана тилдик норма- ларды жана ыкмаларга ээ болуу, аны кесипке таандык маселелерди чечүүдө адекваттуу пайдалана билүү иш- билгиси

КК-3 - алдындагы компетенция түрдүү типтеги коммуникативдик кыр- дааалдарды бардык аспектиде анализдөө жана туура баа берүү, кырдаалдарды адекваттуу жана максаттуу пайдалануу, аудиториядагы кептин типтери жана стилистикалык каражаттарын, тандоодо иштиктүү этикеттердин негизине ээ болуу, конк- реттүү коммуникативдик кырдаалга пландуу даярдоонуу үчүн коюлган ке- сипкѳй милдеттерди ийгиликтүү ишке ашырууга тыкат маалыматтык жана пландаштырылган даярдыкты өткөрө билүү жөндөмдүүлүгүнүн калыпта- нуусун түшүндүрүлөт.

КК-3

Илимий-изилдөөчүлүк ишмердүүлүгү

Филология тармагын- дагы жана башка гума- нитардык илимдердеги жеке илимий изилдөө- лөрү үчүн өз алдынча толуктоолорду, сын- чыл анализ жасоону жана теориялык жана практикалык билимин пайдалануу иш-билгиси

КК-4 - алдындагы компетенция филология жана жалпы гуманитардык билим берүү тармагындагы жаңы жарыяланган эмгектер менен такай таанышып, анын статусу (макамы) жана сапатын баалоо, алардын арасынан өзүнүн изилдөөсүнө керектүү маалыматтарды таап чыгуу, өзүнүн изилдөөсүндө жаңы мазмундагы билим- ди колдонуунун жыйынтыгын анализдөө жөндөмдүүлүгүнүн калыптануусу т үшүндүр үлөт.

КК-4

Тилдер системасы жана адабиятты функционал- даштыруунун негизги мыйзам ченемдүүлүктө- рүн синхрондук жана диахрондук аспектиде өз алдынча изилдөө көндүмдөрүнө ээ болуу, оозеки жана жазуу коммуникациясын аргументтештирип жазууну чеберчиликте үйрөнүү иш-билгиси

КК-5 - алдындагы компетенция дүйнөлүк, тектеш, азыркы салыштырып изилдөө, адабият таануу, кыргыз ада- биятынын тарыхый-адабий жана социо-маданий контекстин эске алуу менен оз алдынча илимий изилдөөнү пландаштыруу, уюштуруу, ишке ашыруу жөндөмдүүлүгүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-5

Квалификациялуу ана- лиздөөну, комментарий берүүнү, рефераттоо жана башка адистикте- ги заманбап методика- ны жана методологияны пайдалануу менен ата мекендик жана чет эл- дик алдыңкы тажрыйба- лардагы илимий изил- дөөлөрдүн жыйынтыгын жалпылоо көндүмдөрүнө ээ болуу иш-билгиси

КК-6 - алдындагы компетенция профилди даярдоо боюнча, анын ичинде жаӊы жана чет тилдердеги жарыяланган эмгектерди сынчыл кабыл алуу жана талап кылынган талапка карай туура анализдөө жөндөмдүүлүгү, ата мекендик жана чет элдик алдыңкы тажрыйбаларды пайдаланууда ѳз пикирин аргументтей билүүнүн калып- тануусун түшүндүрөт.

КК-6

Коллективдүү аткарыл- ган илимий-изилдөө иш- терине катышуу менен коомчулукка зарыл бол- гон филологиялык кѳй гөйлөрдү кеңири изил- дөө, ал (талап кылынган багыттар) боюнча илимий публикацияларды редак- тирлөө жана жарыялоого даярдоо көндүмдөрүнө ээ болуу иш-билгиси

КК-7 - алдындагы компетенция коллективде иштөөдө өзүнүн ролун жана жумушчу топтогу маанисин сезүү, долбоорду аткарууда өзүнүн милдети менен ишке ашыруу мөөнөтүн жалпы маданий жана илимий контексттеги коллективдин илимий изилдөө ишмердүүлүгүн ориентирлөө, дайыма жумушчу топтун башка катышуучула- ры менен болгон кесипкѳй коммуникациясынын эсебинен дайыма өзүнүн адистик деңгээлин көтөрүү жөндөмдүүлүгүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-7

Түрдүү типтеги тексттерди (баланын жаш курагына карай) квалификациялуу интерпретациялоо, анын ичинде маңызын ачуу жана жаралуу дооруна байланышкан фило- логиялык билимди даңа- залоо жана окутуу үчүн адабий материалдарды анализдөө көндүмдөрүнө ээ болгон иш-билгиси

КК-8 - алдындагы компетенция түрдүү типтеги тексттерди окуу процесси талап кылган деңгээлде кайрадан иштеп чыгуусу, балдарга жеткирүүнүн спецификалык өзгөчөлүгүн түшүнүү, түрдүү топтогу булактар, кеңири тары- хый жана социо-маданий контекстеги тексттердин турмуш менен байланыштырып сабакта колдонуунун түрдүү методикасын билүү көндүмүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-8

Жалпы жана орто кесип- тик билим берүү мекемелеринде адабият боюнча окуу сабактарын өткөрүү жана класстан тышкаркы иштерди уюштуруу, жогорку кесиптик билим берүү мекемелеринде фи- лологиялык дисциплина боюнча теориялык жана практикалык сабактарды өткөрүү көндүмдөрүнө ээ болуу иш-билгиси

КК-9 - алдындагы компетенция атайын аудитория менен ийгиликтүү иштөө, анда талап кылынган коммуника- цияны турмушка ашыруу, коммуникациянын жыйынтыгын жана окуучулардын окуу ишмердүүлүгүн анализдөө, алынган натыйжага жараша өткөрүлгөн сабактын стратегиясына толуктоо киргизүү, жаңы методикаларды иштеп чыгуу жөндөм- дүүлүгүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-9

Филологияга таандык бардык дисциплина боюнча өзүнчө окуу-методикалык иштелмелерин даяр- доо, ага зарыл болгон материалдарды топтоо көндүмдөрүнө ээ болуу иш-билгиси

КК-10 - алдындагы компетенция сабакты пландаштырууну, окуу материалдарын убакыт боюнча бөлүштүрүүнү, керектүү материалды топтоону, аны түрдүү булактардан иргөөнү жана аларды окуучулар өздөштүрүү үчүн окуу-методикалык жактан адаптациялоо, ойлонууга чакырык салган материалдарды даярдай билүү көндү- мүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-10

Окуу процессинде чыгармачыл иштөө үчүн өз алдынча методикалык кол- донмолорду даярдоо жана аны окуучулардын били- мин өркүндөтүүгө, сту- денттерге кесиптик багыт берүү иштерин уюштурууга колдоно билүү иш- билгиси

КК-11 - алдындагы компетенция педаго- гикалык ишмердүүлүгүн жазуу формасында уюштурууга, анда адабий тилди илимий стилде колдоно билүүгө ээ болуу, инновациялык иштерди, отчеттук документтерди, жана методикалык комп- лекстерди түзүү чеберчилигинин калыптанышы, б.а. филологиялык дисхщплинанын түрдүү милдеттери менен максаттарын жеткиликтүү жана көрсөтмөлүү демонстрациялоону окуучулардын децгээлине ылайык даярдоо жана аларды кееипкей сфе- радагы тигил же башка жекече сапаттагы методикасын адекваттуу иштеп чыгууну билүүнү туюндурат.

КК-11

Филологиялык билимди колдонуу ишмердүүлугү                         

Бардык типтеги текст- тердин расмий-иштиктүү жана публицистикалык стилдерин түзүү, редактирлөө, рефераттоо жана системага салуу иш-билгиси

КК-12 - алдындагы компетенция белгилүү бир жанрдын тексттик сценарийин түзө билүүнүн, адистешүүчү чөйрөгө маалыматтарды бир кыйла адекваттуу берүү үчүн стилистикалык каражаттарды тандоонун, иштиктүү этикетти жана бизнестин тилин, коммуникативдүү кырдаалга туура баа берүү көндүмдөрүн колдоно алуу ишмер- дүүлүгүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-12

Түрдүү типтеги тексттерди (тексттин максатына тийиштүү стилин, жанрын өзгортө алуучу) жасоо жана жайгаштьгруу иш- билгиси

КК-13 - алдындагы компетенция түрдүү типтеги текеттердин, мыйзамдардын спе- цификаеын, алардын түзүлүшүн баамдоо, тексттин стилистикасы менен түзүлүшү- нө, текст түзүүдө анын прагматикасы жана адистештирилген чөй- рөсүнө көз карандылыгын анализдей билүү, текст жаратууда жаңы кесипкөй милдеттерди ишке ашыруу үчүн зарыл стилистикалык жана структуралык злементтерин ылгоого жөндөмдүү сапаттарынын калыптануусун түшүндүрөт.

КК-13

Сүйлөөдө, пикирдешүүдө чечендик өнөрдүн (ораторлук искусство) кѳндүмдөрүн пайдалануу женен эл алдында сүйлөөнү пландаштыруу жана презентациялоо иш билгиси

КК-14 алдындагы компетенция комму- никативдүү кырдаалды  адекваттуу анализдөөнү билүү, адистештирилген чөйрөнүн спецификасын аныктоону, сүйлөөнүн максаты менен милдетин фор- мулировкалоону, коммуникациянын жана риториканын теориясынын негизи менен камсыз болгон атайын программаны пайдалануу аркылуу презентация даярдай билүү ишмердүүлүгүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-14

Иш учурундагы расмий пикирлешүүлөрдү же эл аралык форумдук сүйлөншүүлөрдү синхрондук жактан квалификациялуу жүзөгө ашыруу, кыргыз адабий тилин чет тилдер менен айкалыштыра билүү иш-билгиси

КК-15 - алдындагы компетенция кесипкөй коммуникацияны жогорку жоопкерчилик шартындагы эл аралык публикада колдонуу, адабий тилди түрдүү кырдаалда чет тили менен айкалыштыра билүү көндүмдөрүнүн калыптануусун түшүндүрүүлѳт

______

КК-15

Долбоорлоо ишмердүүлүгү

Коммуникативдик байла- ныштын өнүгүү шартына ылайык социомаданий кырдаалдын моделин эске алуу менен кептик ишмердиктин сценарийин түзө билүү иш-билгиси

КК-16 - алдындагы компетенция кесиптик милдеттерди турмушка ашырууда пайда болгон кептик кырдаалды туура анализдөө, кеп иш- мердүүлүгүнүн шартын жакшыртууну билүү, ага ылайык кеп ишмердүүлүгүн долбоорлоо, алардын арасынан ий- гиликтүү боло турган вариантты жана багытты табуу, долбоордун башка катышуучуларынын жана сырткы өнөктөштөрдүн кептик ишмердүүлүгүн баалоо жөндөмүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-16

Билим берүү процеесинде филологияны колдо- нуунун зарылдыгын, мазмунун жана теориясын билүү, ага ылайык долбоорлоо иштерин уюштуруу, текстти конструкция- лоо, тексттин түзүлүшүн моделдештирүүнүн практикалык көндүмдөрүнө ээ болуу иш-билгиси

КК-17 - алдындагы компетенция билим берүү процессинин бардык аспектилеринде адабий тилге жооптуу мамиле кылуу, текстти (кептин бардык түрлө- рүндө) туура анализдөө жана билим берүүнү тейлөөдө кеп ишмер- дүүлүгүнүн сапатын баалоо, жаңычыл ыкмаларды жана методдорду окуп-үйрөнүүдө тилдин ички каражат- тарын колдонууну сунуш кылуу, билимди көзөмөлдөө жана баалоонун формалары, филология тармагындагы билим берүүнүн тарыхы топтогон тажрыйбаларды пайдаланууда улуттук лексикалык корду туура колдонуу, оз пикирин коргоодо аппеляция кылуу жон- дөмдүүлүгүнүн чебер калыптануусун түшүндүрөт.

КК-17

Илимий, содиалдык, педагогикалык, чыгармачылык жарнамалык, басып чыгаруучулук жана башка долбоорлорду иштеп чыгууга жана ага катышууга даяр болгон иш- билгиси

КК-18 - алдындагы компетенция бардык сферада долбоорлоо иншердүүлүгүнүн багытын аныктоо, жаӊы пайда болгон долбоордун контекстин баалоо, долбоордун оригиналдуу концепцияеьш түзүү, долбоорлоо ишмердүүлүгүн бардык деӊгээлдерин жана аспекти- лерин иштеп чыгуу, аны турмушка ашыруу үчүн жумушчу топту чогултуу, долбоордун катышуучуларынын ортосундагы милдеттерди жана зонаны бөлүштүрүү, каржылоонун булактарын табуу, каржылоого көрсөтүлгөн билдирмени сабаттуу толтуруу, демөөрчүлөрдүн алдында милдеттен- мени мөөнөтүндө аткаруу, долбоорду турмушка ашыруу боюнча отчеттук документтерди түзуү жен- дөмдүүлүгүнүн кальштануусун түшүндүрөт

КК-18

Уюштуруу-башкаруучулук ишмердүүлүгү

Комплекстуү маалыматтык таасир кылууну пландаш- тырууну жана ага болгон жетекчиликти турмушка ашырууну билүү, уюштуруу иш-билгиси

КК-19 - алдындагы компетенция азыркы коомдогу маалыматты функцио- налдаштыруунун негизги мыйзам-ченемдүүлүктөрүн түшүнүү, маалыматты жетегинде иштөөнү билүү, жарнамалык кампаниянын концепцияла- рын иштеп чыгуу жана аны турмушка ашырууга жетекчилик кылуунун көндүмдөрүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-19

Окуу сабактарын жана практика, семинар, илимий дискуссия жана кон- ференцияларды өткөрүү, уюштуруу жана аны башкаруу көндүмдөрүнө зэ болуу иш~билгиси

КК-20 - алдындагы компетенция окуу сферасында жана илимий коомчулуктун алкагында түрдүү коммуникацияиы ийгиликтүү уюштуруу, массалык иш-чаралардын планын иштеп чыгууну билүү, аны турмушка ашыруунун оптималдуу каражат, ык-формаларын табуу, түрдүү деңгээлдеги коллективде ишти уюштуруу, ага катышуучулардын милдеттерин бөлүштүрүү, иш- чараны уюштурууга катышы бар башкалардын көңүлүн бурууга жетишүү, өткөрүлгөн иш-чара жөнүндөгү отчеттук документтерди түзө билүүнүн калып- тануусун түшүндүрөт.

КК-20

Жогорку окуу жайын- да «кыргыз тили жана адабияты» адистигине туура келген адабият- тык профилдеги түрдүү программага дал келген конкреттүү милдеттерди чечүүдө илимий изилдөө жүргүзүүгө жана өндү- рүштүк иштерди уюштуруу менен аны башкаруу көндүмдөрүне ээ болуу иш-билгиси

КК-21 - алдындагы компетенция жогорку окуу жайындагы или- мий-изилдөө иштерине активдүү катышуу, өз даярдыгынын кесиптик енүгүшүн жана жалпы маданий компетенцияларын баалай билүү, конкреттүү милдеттерди мөөнөтүндө аткаруу, иштин аткарылыш сапатына жоопкерчилик алуу жөндөмдүүлүгүнүн калыптануусун түшүндүрөт.

КК-21